Astronomische eenheid

[Ton Dix]

Astronomische eenheid

De astronomische eenheid (AE, Engels: AU) is een afstandsmaat die vrijwel gelijk is aan de gemiddelde afstand tussen de aarde en de zon. Een astronomische eenheid is ongeveer gelijk aan 150 miljoen kilometer; de meest recente metingen geven als precieze waarde: 149.597.870.691 meter (± 6 meter) [1]. Deze maat wordt in de astronomie gebruikt om afstanden in de ruimte aan te duiden, waardoor deze worden vergeleken met de "straal" van de baan van de aarde om de zon.

Waar de grootste nauwkeurigheid nodig is, zoals in de interplanetaire ruimtevaart, zou een omschrijving "gemiddelde afstand aarde-zon" te weinig houvast geven. De aardbaan vervormt namelijk geleidelijk, onder invloed van de aantrekkingskracht van de andere planeten. Momenteel is de gemiddelde afstand aarde-zon ongeveer 16 km groter dan een astronomische eenheid, en die waarde vermindert met ongeveer 80 meter per jaar - de aardbaan "krimpt" (dit zijn gemiddelden over enkele eeuwen). Een complicatie is ook dat de aardbaan geen cirkel is maar een ellips, waardoor de afstand aarde-zon behoorlijk varieert.

In de sterrenkunde is de astronomische eenheid daarom anders gedefinieerd, en wel via de derde wet van Kepler: Stel je een virtueel object met een infinitesimale massa voor dat in een cirkelbaan om de zon draait. De hoeksnelheid zal afhangen van de baanstraal. Als de hoeksnelheid exact 0,01720209895 radialen per dag bedraagt (= k, de zogeheten gravitatieconstante van Gauss), heeft de baan per definitie een straal van 1 AE.

Andere eenheden voor grote afstanden in de ruimte zijn lichtjaar en parsec.

Voorbeelden:

* Pluto bevindt zich op 39,5 AE van de zon.
* Jupiter staat 5,2 AE van de zon.
* De maan staat op 0,0026 AE van de aarde

Omrekeningen:

* 1 AE = 149.597.870,691 ± 0,006 km
* 1 AE = 8,317 lichtminuten
* 1 AE = 499 lichtseconden
* 1 lichtjaar = 63.241 AE
* 1 parsec = 206.265 AE
* 1 parsec = 3,262 lichtjaar